Soort

Organisatorisch en financieel pilotproject

Doel

Het vervangen van openbare verlichting door ledverlichting levert een bijdrage aan de klimaattransitie, energiebesparing en aan een veilige openbare ruimte binnen het programma Duurzame stad. We kiezen voor een wijkgerichte aanpak (dus per gebied) om naast energiebesparing te zorgen voor meer impact bij bewoners op gebied van leefbaarheid en veiligheid. Deze pilot geeft meer inzicht in de behoeften en mogelijkheden voor het ‘smart city’ model in samenwerking met andere beleidsvelden.

Achtergrond

Tilburg is in Nederland één van de gemeenten die koploper zijn als het gaat om het toepassen van ledverlichting. Sinds 2009 geldt voor alle openbare verlichting dat we bij vervanging ledverlichting terugplaatsen. Sinds 2011 maken we ook gebruik van de innovatieve mogelijkheden van het Dynamische Openbare verlichting (DOV) systeem, waardoor we de verlichting efficiënter, gerichter en effectiever kunnen aansturen. Dit is een systeem waarmee de verlichtingsarmaturen ook data genereren, bijvoorbeeld over verkeersdrukte, weersgegevens en calamiteiten. Vanuit die data kunnen we ook de verlichting aanpassen. Deze innovatieve verlichting is energiebesparend, kostenbesparend en milieuvriendelijk en levert een substantiële bijdrage aan de sociale veiligheid, doordat de gezichtsherkenning bij ledverlichting beter is. Er is dus sprake van een winwin situatie voor het milieu, inwoners en gemeente.

Korte omschrijving

Een van de speerpunten uit het Bestuursakkoord is het tot stand brengen van een klimaattransitie in onze stad om zo bij te dragen aan een klimaatneutraal, klimaatbestendig en volledig circulair Tilburg in 2045. Om hier een bijdrage aan te leveren starten we met het vervangen van de lichtpunten in één groot gebied, in Berkel-Enschot en Udenhout. Het armatuur wordt dan ook aangesloten op het DOV-systeem. We gebruiken dit als een testcase om te bekijken hoe de business case in de praktijk werkt en om een goede opzet te maken voor een circulair model voor de vrijgekomen armaturen. De investering in deze innovatieve verlichting is energiebesparend, levert een substantiële bijdrage aan de sociale veiligheid, is milieuvriendelijk, kostenbesparend en daardoor financieel en maatschappelijk revolverend.

Project elementen

Opdrachtgever: Gemeente Tilburg
Opdrachtnemer: Van den Heuvel infrastructuur voor water, energie en telecommunicatie
Opdrachtsom: De totale investering bedraagt € 2.000.000,-. De armaturen kosten € 1.400.000,-. De overige kosten zoals arbeid, materiaal, bekabeling en lichtmasten bedragen € 600.000,-. 
Tijdsperiode: Start Q3 2020- Q1 2021
Vraag- of aanbod gestuurd: Combinatie

Foto aanleg / resultaat en/of kaartmateriaal locatie

https://bis.tilburg.nl/upload/notas/2020/%20Bijlage%20Kaart%20van%20het%20gebied.pdf#search=klimaatfonds

Geleerde lessen

+ Energiereductie: Wanneer we ongeveer 3000 armaturen in Berkel-Enschot en Udenhout vervangen door ledverlichting, daalt het energieverbruik in dit gebied met ruim 73% en besparen we jaarlijks 359 ton CO2. Dat staat gelijk aan 17.950 bomen die daar het hele jaar voor moeten groeien. Dit is een enorme hoeveelheid. Voor de totale openbare verlichting levert dit project een energiereductie van ruim 6% per jaar (zie de tabel bij Kosten en dekking). Ter vergelijking: het streven van de gemeente Tilburg is: 2% energiereductie per jaar.

+ Circulair: We vervangen alle lichtmasten cradle to cradle (C2C), deze worden klimaatneutraal (CO2 neutraal) geproduceerd. Dit is dus 100% circulair, zonder footprint. Dit is een gecertificeerd proces, wat door een onafhankelijk bureau is geaccrediteerd. Een lichtpunt bestaat uit een lichtmast, een aansluitblok met snoer en een armatuur. Het armatuur verbruikt energie en hierop kunnen we besparen; op de lichtmast zelf niet.

+ Opschaalbaarheid: Wanneer de ervaringen uit de pilot positief zijn, kunnen we een voorstel door de markt laten uitwerken voor de overige negen gebieden en dit in een nieuw contract vastleggen. Dit betekent dat het complete areaal in 2030 vervangen kan zijn door slimme ledverlichting. Het is uiteindelijk een enorme klus om de gehele stad van ledverlichting te voorzien. De investering hiervoor, ongeveer 20 miljoen euro, vereist enorme zorgvuldigheid bij de startfase, vandaar ook de keuze voor een eerste testcase.
+ Toekomstbestendig: Deze pilot geeft meer inzicht in de behoeften en mogelijkheden voor het ‘smart city’ model in samenwerking met andere beleidsvelden. ‘Smart city’ is een breed begrip, waarmee we in de afgelopen 5 tot 10 jaar al in verschillende pilots en experimenten hebben kennisgemaakt. Door de verlichting tegelijkertijd ook aan te sluiten op het DOV-systeem zijn we voorbereid op nieuwe mogelijkheden die aansluiten op de 'Smart city'. ‘Smart city’ is toe aan een nieuwe fase, met toepassingen die écht bijdragen aan de economische ontwikkeling en de gezondheid en welzijn van onze inwoners. Data zijn in toenemende mate van belang om oplossingen te vinden in de steeds uitdagendere vraagstukken in de maatschappij. Doordat we gebruik maken van slimme verlichting zijn we in staat om maatwerk te leveren voor evenementen, flora en fauna, reduceren van lichtvervuiling, maar ook in het geval van aanpassingen door demografische verschuivingen in wijken. Daarnaast zijn we in de toekomst in staat om steeds meer realtime in te spelen op de actuele omstandigheden. Bijvoorbeeld regen, extreme verkeersintensiteit, drukte (of juist niet) en calamiteiten.

- Ontwikkeling energieprijs: Een risico is dat de kWh-prijs in de toekomst (2030) onbekend is. We verwachten dat de energieprijs gaat stijgen. Dit is gebaseerd op voorspellingen van onder andere het OECD en de resultaten uit het verleden. 

Meer informatie te vinden op 

https://bis.tilburg.nl/upload/notas/2020/%20Collegebesluit%20Vervanging%20openbare%20verlichting%20voor%20LED%20in%20BKE%20UDH.pdf#search=klimaatfonds